دانشنامه رشد

روزنامه شرق-سپیده سلیمی

درختی است از خانواده زنجبیل به صورت وحشی و پرورشی در مناطق کوهستانی و در سایه درختان می‌روید. ارتفاع درخت ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر و بعصی‌ها دارای اعضاء چوبی تا ۳ متر ارتفاع و شاخه‌های هوایی و برگ‌های متناوب نوک تیز با گل‌های ریز سفید مانند گل باقلا و میوه ان کوچک ناشکوفا (پوشینه دار) بقدر بند انگشت با پوست تیره رنگ و دانه‌های متعدد می‌باشد. هل انواع مختلفی دارد: هل سفید و هل سیاه و هل سبز و هل رسمی. که طبیعت همه ان‌ها گرم و خشک و نوع سبز ان تند و معطر بوده و از دو نوع دیگر مرغوب تر است. دانه‌های هل بویی قوی و طعمی مطبوع دارد از مغز و پوستش برای درمان و معطر ساختن غذاها و پختن شیرینی استفاده می‌شود.

در ایران بیشتر از هل سبز استفاده می‌کنند.

ترکیبات شیمیایی:

هل دارای اسانس فرار و معطری در حدود ۴% می باشد ضمنا این گیاه دارای مواد رزینی و چربی نیز است .

نام‌های دیگر آن: قاقله، هیل، هال، قاقله کبار، قاقله ذکر، قاقله غراب، قاقله صغار، قاقله انثی، خیربوا، هیل بوا، هال بوا، هیل غراب، حماما و هیل ذکر می‌باشد.

خواص داروئی:

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است

جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.

دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.

هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.

نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.

یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.

دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.

هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.

هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمان شب ادراری کودکان مفید است.

تقویت کنده قلب و بدن است.

 مصرف هل در دیابت:

فواید هل برای پوست:

هل سبز باعث شاداب شدن پوست می‌گردد چند دانه هل را در آب جوشانده آب را صاف نموده با یک قاشق روغن بادام شیرین مخلوط نموده صورت را ماساژ دهید.

مصرف هل در بارداری و شیردهی:

مقدار هلی که برای برای معطر کردن چای به آن اضافه می کنند در دوران بارداری و شیردهی مانعی ندارد.

طرز استفاده:

دم کرده : مقدر ۳۰ گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت ۱۰ دقیقه دم بکشد سپس صاف کرده و بنوشید .

هل را همچنین می توان به چای اضافه کرد .

تهیه یک دم کرده دارویی با هل:

برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، ۴ عدد دانه هل را همراه با ۴ عدد دانه فلفل سیاه، ۴عدد دانه میخک، یک قطعه دارچین نکوبیده و چند حلقه نازک زنجبیل تازه در ۶۰۰ میلی لیتر آب بریزید. آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد.

دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمی شیر یا عسل بنوشید.

نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی است.

نکته: برای عطرآگین کردن غذا، شیرینی یا مربا، حتما لازم نیست غلاف آن را باز کرده و دانه های سیاه رنگ هل را مورد استفاده قرار دهید؛ میوه هل با همان غلاف نیز به اندازه کافی غذاها را خوش طعم می کند؛ مگر آنکه طعم جویدن دانه های هل در دهانتان را دوست داشته باشید.

مضرات هل:

مصرف زیاد هل در افرادی که طبیعت گرم دارند مضر است.

کسانی که یبوست دارند کمتر مصرف کنند.

کسانی که فشار خون یا زخم معده دارند نباید در خوردن آن زیاده روی کنند.

مصرف زیاد آن هم تپش قلب را افزایش می دهد و هم برای بیماری های روده و ریه مفید نیست.

برای بیماری‌های سوزاک و سیفیلیس و عفونت های ادراری بانوان حامله مضر می‌باشد.

کسانی که ورم پروستات دارند کم مصرف کنند.

مقدر مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است . برای رفع این اشکال آنرا باید با کتیرا خورد .

توجه کنید که مقدار مصرف باید از یک مثقال بیشتر نشود.

=================================

یادش بخیر هر وقت خانه مادر بزرگم می رفتیم یا دم کرده هل سبز به ما می داد یا چای هل درست می کرد، همیشه هم می گفت بخور عزیزم خیلی خاصیت دارد

امروز به یاد خاطرات گذشته  بر آن شدیم تا از متخصص طب سنتی جناب آقای دکتر موسوی خواص درمانی هل سبز را جویا شویم که به شرح ذیل می باشد.

هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می روید . وطن آن هندوستان می باشد و حدود ۸۰ درصد هل مصرفی دنیا از هندوستان تامین می شود.

نام علمی این گیاه Elettaria cardamomum است.

میوه ی هل، بیضی شکل و به رنگ های زرد، سبز یا سیاه است. دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود دارد که به عنوان ادویه و برای خوشبو کردن نوشیدنی ها و غذاها به مصرف می رسد.

عطر خوش و اثر گرمابخش و اشتهاآور هل، این دانه را به یکی از بهترین طعم دهنده ها برای انواع نوشیدنی، دسر و شیرینی تبدیل می سازد. در هندوستان، خاورمیانه، اروپا و آمریکای لاتین، این ادویه روغنی برای تهیه انواع نان ، کیک و شیرینی ها و همچنین چای و قهوه به کار می رود.

در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل کوبیده یا آسیاب شده استفاده می شود.

خواص درمانی:

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.

جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.

دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.

هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.

نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.

یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.

دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.

هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.

هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمان شب ادراری کودکان مفید است.

دیگر خواص هل عبارتند از:

– تقویت کنده قلب است.

– بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد.

– تقویت کننده بدن است.

– ادرار آور است.

– قاعدگی را باز می کند.

– زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان قرقره کنید.

– خوشبو کننده دهان است.

– برای تسکین درد گوش ، گرد هل را در گوش بریزید.

– تب را پایین می آورد.

– معالج سرماخوردگی است.

– برای تسکین درد روماتیسم مفید است.

– ضد مسمومیت است.

– برای رفع بیماری های چشم مفید است.

تهیه دم کرده هل:

مقدار ۳۰ گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و بنوشید. هل را همچنین می توان موقع دم کردن چای، به آن اضافه کرد.

تهیه یک دم کرده دارویی با هل:

دم کرده هل

برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، ۴ عدد دانه هل را همراه با ۴ عدد دانه فلفل سیاه، ۴عدد دانه میخک، یک قطعه دارچین نکوبیده و چند حلقه نازک زنجبیل تازه در ۶۰۰ میلی لیتر آب بریزید. آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد.

دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمی شیر یا عسل بنوشید.

نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی است.